صدمات ناشی از ضربه به دندان

ضربه هایی که به دندانها وارد می شود هم لثه و هم استخوان اطراف دندان را به همراه دندان درگیر می کند
 شایع ترین سن ضربات در کودکان ۸ تا ۱۲ ساله می باشد و بیشتر در کودکانی دیده می شود که لبی کوتاه به همراه دندانهای بیرون زده دارد شایع ترین علت ضربات دندانی زمین خوردن است ولی ورزشها و ضربه نیز علل مهمی هستند بیشتر شکستگی مینا به همراه عآج می باشد
بیشترین دندان هایی که آسیب می بیند دندان های پیشین فک بالا و پس از آن دندان های پیشین فک پایین می باشد در بین ورزش ها بالاترین آسیب مربوط به ورزش بسکتبال است ‏سن عامل بسیار مهمی در پیش آگهی بهبود دندان ها پس از ضربه می باشد که هرچه رشد ریشه کامل تر شده باشد آثار ناشی از ضربه کمتر است چون دندانهایی که به طور کامل رشد نکرده اند و بالغ نشده اند دیواره نازک تری دارند و بر اثر ضربه ریشه آنها آسیب بیشتری می بینند به طور کلی آسیب های دندانی به موارد زیر طبقه بندی می شوند
شکستگی مینا که در آن فقط مینای دندان درگیر میشود و شامل لب پریدگی ها و شکستگی های ناکامل یا ترکهای در مینای دندان می باشد شکستگی تاج بدون درگیری پالپ یا عصب دندان شکستگی غیر پیچیده‌ای است که مینا وعاج را بدون باز شدن عصب دندان شامل می‌شود شکستگی تاج همراه با درگیری پالپ یا عصب دندان شکستگی پیچیده‌ای است که مینا و عاج را همراه با باز شدن پالپ درگیر میکند
 شکستگی تاج _ ریشه شکستگی دندان که شامل مینا و عاج و ریشه بوده و ممکن است عصب دندان را درگیر کرده باشد
  شکستگی ریشه که فقط سمان عاج و پالپ را در بر میگیرد و به آن شکستگی افقی ریشه هم می گویند
آسیبهای منجر به لق شدن دندان که شامل جابجایی دندان کوفتگی مختصر لق شدن همراه با بیرون آمدن دندان ، جابجایی طرفی و لق شدن همراه با جابجایی دندان به سمت داخل می باشد بیرون افتادگی کامل دندان از حفره دندانی که شامل جابجایی کامل دندان به سمت خارج از حفره میباشد شکستگی استخوان فک پایین یا فک بالا شکستگی یا خردشدگی حفره آلوئول یا همان استخوان فک می باشد.
کسب اطلاعات از بیمار در مورد آسیب ناشی از ضربه باید به سرعت انجام شود به طور ساده شکایت اصلی ازار بیمار یا والدین یا قیم او با همان لغات و اصطلاحات ای است که برای بیان مشکل به کار می‌رود به عنوان مثال دندانم شکسته است یا احساس می کنم دندانم لق شده است همچنین درصورتی که آسیب واضح و آشکار باشد ممکن است بیماران را بیان نکند
برای رسیدن به تاریخچه بیماری کنونی دندانپزشک چند سوال خاص از این قبیل مطرح می‌کند آسیب چه وقت و چگونه اتفاق افتاده است ؟ روز و زمان حادثه باید ثبت شود این امر باید شامل چگونگی دادن حادثه هم باشد مثلاً دوچرخه یا زمین بازی یا خشونت یا دیگر موارد باعث به وجود آمدن حادثه شده است
حادثه در چه زمانی اتفاق افتاده است و آیا پیش از این آسیب دیگری به دهان یا دندان هایتان وارد شده است ممکن است حادثه قبلاً اتفاق افتاده باشد و بیمار متوجه نشده باشد یا ممکن است حادثه به علت آزار و سوء استفاده فیزیکی از کودک اتفاق افتاده باشد گرفتن تاریخچه پزشکی از بیمار لازم است چرا که ممکن است به داروی تجویز شده حساسیت داشته باشد یا بیماری خاصی داشته باشد که مربوط به بهداشت وی می باشد همچنین باید از ایمنی بیمار در مقابل کزاز اطمینان خاطر حاصل شود پس از آن معاینه لبها و بافت های نرم دهانی و سخت استخوانی به خوبی و با دقت انجام می گردد هدف از ارزیابی بافت نرم و بررسی زخم‌هابه صورت مستقیم و غیر مستقیم به همراه عکس دندان جهت پیدا کردن قطعات شکسته که وارد لب زبان و یا بافت های نرم دیگر شده اند می باشد اسکلت صورت هم از طریق معاینه و رادیوگرافی جهت تعیین شکستگی ها در استخوانهای فک و آلوئول دندان بررسی می شود
 احتمال شکستگی استخوان آلوئول در شرایطی که چندین دندان به یک جا جابجا شده اند بیشتر است آسیب های دندانی می توانند به اشکال مختلف لقی جابجایی و یا شکستگی و بیرون افتادگی دندان به طور کامل باشند می‌توانند به اشکال لقی  جابجایی شکستگی و یا بیرون افتادگی دندان به طور کامل باشد

عصب کشی کنیم یا بکشیم ایمپلنت بزاریم ؟

بارها برای من پیش آمده  که وقتی راجع به درمان ریشه دندان و بازساری تاج و هزینه های مربوط به آن با بیماران صحبت می کنم ، به من می گویند که بهتر نیست به جای عصب کشی و نگهداری دندان ایمپلنت بگذارم ؟!!!!
بر آن شدم مواردی را در مورد اینکه دندان را عصب کشی کرده و نگهداریم و یا کشیده و ایمپلنت بگذاریم بیان کنم .
 مسئله ایمپلنت و یا عصب کشی مسئله ای است که همه راجع به آن صحبت می‌کنند و باید بدون تعصب مورد داوری قرار گیرد  در طی سالها تحقیقات مختلفی که روی عصب کشی انجام شده است و نشان داده شده که اگر عصب کشی به درستی انجام شود و بعد از دوسال ضایعه انتهای ریشه مربوط به آن بهبود می یابد در صورتی که دندان مشکل لثه داشته باشد از طریق جراحی  لثه برطرف می‌شود ؛ در ضربات هم دندان بستگی به نوع ضربه قابل نگهداری می باشد ؛ اگر دندان دچار عفونت شده باشد با ضدعفونی کردن آن و درمان ریشه ، عفونت بعد از مدتی از بین میرود . درست است که ایمپلنت درمان بسیار خوبی است و دوام و عمر بسیار بالایی دارد ولی بعضی تصور می کنند که برای جایگزینی دندان طبیعی ساخته شده است در صورتی که می‌تواند یک درمان باشد و در مواردی که امکان نگهداری دندان وجود ندارد از ایمپلنت استفاده می‌کنیم .
در گذشته افتخار متخصصین جراحی لثه این بود که ۹۰ درصد دندان‌هایی که درمان می کردند باقی می ماند ولی امروزه این کار را کمتر انجام می دهند و به راحتی دندان را کشیده و با ایمپلنت جایگزین می‌کنند . در صورتی که بیمار راضی نیست و به دنبال نگهداری درمان بوده است .
ایمپلنت بر روی درمان های مجدد ریشه هم تاثیر گذاشته است به طوری که وقتی عصب کشی اولیه موفق نبوده و نیاز به درمان مجدد وجود دارد بعضی از دندان پزشکان به جای ارجاع بیمار  به متخصص درمان ریشه ، دندان را کشیده و با ایمپلنت جایگزین می کنند در صورتی که مثلاً یک دندان سه ریشه از  نظر استحکام و توان تحمل نیروها معادل سه ایمپلنت می باشد  و دندان از جنس بدن خود بیمار است در صورتی که ایمپلنت جسم خارجی است .
 همچنین کسانی که بیماری زمینه‌ای مانند دیابت یا پوکی استخوان دارند در گذاشتن با درمان ایمپلنت دچار مشکل می شوند  و باید تمهیدات خاصی در نظر گرفته شود . در صورتیکه این بیماری ها روی عصبکشی یا درمان ریشه تاثیری ندارد .
در مواردیکه کشیدن دندان های جلویی و جایگزینی با ایمپلنت سبب از بین رفتن لثه بیمار و نمای نازیبا می شود ، اگر همان دندان قابل نگهداری باشد و با عصب کشی و روکش درمان شود لثه بین دندانی از بین نرفته و مشکل زیبایی ایجاد نخواهد شد .
همچنین مسئله دیگر مربوط به هزینه های درمان ایمپلنت می باشد که حدود دو برابر یا حتی بیشتر ، از درمان ریشه گرانتر است و همچنین معمولاً بیمه ها هزینه را تقبل نمی‌کنند ولی  هزینه درمان ریشه را  به بیمار پرداخت می نمایند .
مورد دیگر زمان درمان است که در ایمپلنت به ۴ تا ۶ ماه و حدود تا ۱۰ جلسه می باشد ؛  ولی در درمان ریشه معمولاً یک تا دو جلسه درمان خاتمه می‌یابد .
به طور کلی مسئله‌ای که باید دقیقاً توسط دندانپزشک بررسی شود طرح درمان مناسب است مثلاً وقتی که دندان ریشه بلند و سالم دارد و مشکل لثه هم ندارد و امکان قرارگیری روکش بر روی آن وجود دارد بهترین درمان عصب کشی و  بازسازی تاج و پس از آن روکش می باشد و اگر طول ریشه کوتاه باشد بهترین درمان ایمپلنت است .
 در صورتی که ریشه ترک داشته باشد باید کشیده شود و ایمپلنت شود .
در جایی که دو دندان سالم در طرفین ناحیه بی دندانی وجود دارد درست نیست که دو دندان سالم تراشیده شوند و یک بریج یا سه روکش به هم چسبیده در آن ناحیه قرار گیرد و در اینجا بهترین کار ایمپلنت است در بیمارانی که مستعد پوسیدگی‌های وسیع دندانی هستن و اکثر دندان‌های آنها به شدت پوسیده می باشد و قابل بازسازی نیست بهترین درمان ایمپلنت است چون فلزی بوده و پوسیده نمی شود .
 به هر حال ایمپلنت یک عمل جراحی است و نتایج آن همیشه قابل پیش‌بینی نیست گاهی احتیاج به بالابردن سینوس فک فوقانی می‌باشد و گاهی استخوان ناکافی است و نیاز به افزایش استخوان و بازسازی استخوانی  دارد  ؛ در بعضی مواقع عصب فک تحتانی مشکل بسیار بزرگی برای درمان ایمپلنت می باشد و در مسیر آن قرار دارد بهترین  ایمپلنت دندان طبیعی است و آنچه که خداوند به شما داده را نمی توان جایگزین نمود.
بنابراین تا جایی که امکان دارد  باید دندان شما حفظ شود و اگر هیچ راهی برای نگهداری دندان نبود ایمپلنت شود .
دکتر فرزین‌ مازیار متخصص درمان ریشه

علت درد بعد از عصب کشی یا درمان ریشه چیست

یکی از مشکلاتی که معمولا بعد از درمان ریشه با آن مواجه می شویم درد است . سوالی که همیشه بیماران از دندانپزشک خود می پرسند اینست که د‌کتر جان مگر  دندان من عصب کشی نشده است پس چرا درد دارم ‌. در بعضی از موارد بیمار تصور می کند که عصب دندان باقی مانده است . یکی از معضلاتی که اکثر دندانپزشکان خصوصا در ابتدای کار خود با آن برخورد می کنند درد بعد از درمان ریشه و چگونگی برطرف نمودن آن و آرام نمودن بیمار مضطرب و شکایت ناشی از آن است .
در ابتدا باید ببینیم که علت درد دندان بعد از درمان ریشه چیست و در چه مواقعی ایجاد میشود و روش درمان آن چگونه است ؟
در طی درمان ریشه کانال درون ریشه دندان با وسایل خاص تراشیده شده و گشادسازی انجام می شود . همانطور که می دانید درون این کانال عصب وجود دارد که هنگام تراش به همراه دیواره های کانال تکه تکه شده و به همراه مواد تراشیده شده بوسیله ماده شستشو دهنده ریشه از داخل کانال خارج می شود . به این دلیل است که فرایند درمان ریشه در اصطلاح عامه عصب کشی نامیده می شود . ولی این تازه نیمی از راه است و در ادامه درمان کانال تراشیده و گشاد شده با مواد مخصوص به طور کامل پر می شود که به کل این فرایند درمان ریشه گفته می شود . انتهای ریشه سوراخی وجود دارد که عصب از طریق آن سوراخ از استخوان اطراف دندان وارد ریشه می شود که به آن اپیکال فورامن یا سوراخ انتهای ریشه می گویند . هنگام درمان ریشه مقداری از خرده تراش های دندان به دلیل فشاری که هنگام تراش وارد می شود از این سوراخ وارد استخوان فک می شود . این خرده های تراش استریل نیستند و مقدار زیادی از باکتری های درون ریشه دندان پوسیده به همراه آنها وارد استخوان می شود که این عامل سبب التهاب استخوان اطراف ریشه دندان شده و خود سبب درد بعد از درمان ریشه می گردد . هر چه دندان پوسیدگی بیشتری داشته باشد و دیرتر به دندانپزشک مراجعه شود میزان باکتریها بیشتر بوده که این خود سبب تشدید عوامل عفونی و به تبع آن درد بیشتر می شود .
از عوامل  دیگری که در احساس درد موثر است سن و جنسیت بیمار است .
طبق تحقیقاتی که انجام شده میزان احساس درد در خانم‌ها بیشتر از آقایان و همچنین هرچه سن بالاتر باشد احساس درد کمتر است این شاید مربوط به عوامل اجتماعی و یا آموزشی فرهنگی باشد .
بنده در طی سال های درمان  به وفور مشاهده نموده ام که در خانواده های مذهبی و اعتقادی احساس درد در فرزندان کمتر است و یا شاید توان تحمل درد بیشتر باشد و یا اینکه ابراز آن کار نادرستی باشد . به هر حال این یک مساله آموزشی است و انسان ابراز و واکنش به درد را از خانواده و محیط خود یاد می گیرد . شاید بارها  دیده ایم که وقتی کودکی زمین میخورد قبل از اینکه گریه کند به والدین خویش می نگرد و نحوه واکنش و برخورد آن ها را بررسی می نماید در مواردی که کودک احساس ترس و ناخوشی را در چهره والدین خویش می بیند واکنشی شدید از خود نشان می دهد در صورتی که وقتی والدین به کودک آرامش می دهند و برخورد صحیح و منطقی با مسئله می نمایند کودک به راحتی با موضوع کنار می آید .
 در یکی از یکی از برنامه های مستند تلویزیون شاهد قبیله ای افریقایی بدوی بودم که پزشک قبیله در  چادر بدون هیچگونه بیهوشی و ماده بی حسی اقدام به جراحی مغز برای افراد هم قبیله ای خود می نمود  و بیمار نیز هیچ گونه واکنش درد  از خود نشان نمی داد .
 در درمان ریشه هرچه محیط کار استریل تر باشد و درمان در زمان کوتاه تر و در جلسات کمتری مثلاً یک جلسه به جای دو جلسه انجام بپذیرد درد بعد از کار به دلیل ورود میزان آلودگی کمتر به مراتب کمتر خواهد بود .
همچنین در بیمارانی که به بهداشت خود اهمیت میدهند و بهداشت دهان آن ها خوب است به دلیل وجود باکتری کمتری که در دهان آنها وجود دارد نسبت به کسانی که بهداشت ضعیف تری دارند و میزان باکتری دهان آنها بیشتر است درد کمتری نشان می دهند که علت آن ورود باکتری کمتر در هنگام درمان می باشد.
مهارت و تجربه دندانپزشک هم در میزان درد بعد از درمان موثر است . البته این بدین معنی نیست که در صورت وجود درد ، دندانپزشک بی تجربه است . چون درد بعد از درمان ریشه یک منشا ندارد و مجموعه ای از عوامل التهابی ، تکنیکی ، باکتریال و حتی شرایط روحی و روانی در درد بعد از درمان ریشه موثر است .
درد بعد از درمان ریشه نشان دهنده کیفیت درمان نیست و ممکن است یک درمان ریشه بی کیفیت هیچ گونه دردی نداشته باشد ولی یک درمان ریشه عالی درد شدیدی داشته باشد . در واقع جهت مشخص شدن کیفیت درمان ریشه بهتر است که رادیوگرافی دندان تهیه شود گرچه موفقیت طولانی مدت درمان ریشه را نمی توان صد در صد با گرافی تعیین نمود .
معمولا در اکثر موارد درد بعد از درمان ریشه اندک است و فقط هنگام جویدن درد مختصری احساس می شود که این درد می تواند مربوط به محل تزریق ماده بی حسی و یا فشار ابزار مورد استفاده در درمان ریشه باشد . در برخی از بیماران‌ درد شدیدتر است که استفاده از مسکن ها تجویز می گردد .
در موارد اندک درد بسیار شدید می شود که می تواند عامل عفونی داشته باشد .استفاده از مسکن و ضد التهاب های تزریقی به همراه استفاده از آنتی بیوتیک توصیه می شود .
داروهایی که جهت درمان درد در این موارد استفاده می شود معمولا ضد درد هایی مانند استامینوفن ، ایبوپروفن و یا ژلوفن و در موارد شدیدتر از داروهای مخدر خوراکی مثل کدئین یا ترامادول و یا کورتون ها مانند دگزامتازون استفاده می شود .
استفاده از آنتی بیوتیک در موارد عفونت دندان بعد از درمان ریشه به همراه آبسه و تورم پیشرونده تجویز می گردد .
گاهی ممکن است حساسیت دندان بعد از درمان ریشه تا ماه ها باقی بماند که به علت آسیب وارده به الیاف و بافت های دور ریشه می باشد و به مرور زمان بهبود می یابد .
دکتر فرزین مازیار متخصص درمان ریشه